وظیفه‌ی روغن ترمز : 7 نکته مهم که باید بدانید!

وظیفه‌ی روغن ترمز چیست؟ در موتور خودرو سیالات نقش ویژه‌ای را ایفا می‌کنند. در حقیقت سلامت و طول عمر قطعات خودرو از جمله پیستون ها به کیفیت و نوع این مواد بستگی دارد. روغن ترمز هم یکی از این سیالات مهم است. وظیفه‌ی روغن ترمز ایجاب می‌کند که در انتخاب آن دقت بسیاری داشته باشید.

روغن موتور و روغن ترمز نه تنها سلامت و بازدهی موتور خودرو را تعیین می‌کنند بلکه ضامن سلامتی سرنشینان خودرو نیز می‌باشند. در این مقاله از فروشگاه آنلاین میلاد کاور هر آن چه درباره نحوه انتخاب و وظیفه‌ی روغن ترمز باید بدانید را گرداوری کرده‌ایم تا بهترین تصمیم را بگیرید.

 

وظیفه‌ی روغن ترمز چیست؟

روغن ترمز به عنوان یک سیال کلیدی در سیستم ترمز خودرو به شناخته می‌شود. این سیال ترکیبی سنتز شده از مواد شیمیایی و پتروشیمیایی است. پایه این مایع از ترکیبات پلی گلیکول اتری ساخته می‌شود. وظیفه‌ی روغن ترمز ایجاد فشار هیدرولیک یا همان فشار همه جانبه برابر به پیستون ها است.

ساده ترین وظیفه‌ی روغن ترمز به حرکت انداختن اجزای سیستم ترمز و تضمین عملکرد ترمز خودرو است. مراحل عملکرد سیستم ترمز بدین صورت است که:

✔فشردن پدال ترمز

✔فشرده شدن پدال سبب فشرده شدن پیستون را در کالیپر می‌شود.

✔افزایش فشار در داخل لوله ها

✔جریان یافتن روغن ترمز در لوله ها

✔وارد شدن فشار هیدرولیک به روتور ها

✔فشرده شدن لنت های ترمز توسط روتور ها

✔ایستادن خودرو

نگهداری از روغن ترمز اصولی دارد. به طور مثال این مایع نسبت به رطوبت حساس است و جذب رطوبت سبب افت کارایی آن می‌شود. رطوبت سبب کاهش نقطه جوش سیال به میزانی کمتر از 185 درجه سانتی گراد خواهد شد.

 

روغن ترمز با کیفیت باید بتواند در فشار بالا و دمای بالا عملکرد کافی را در کاهش سرعت و توقف کامل خودرو از خود نشان دهد. وظیفه‌ی این سیال تراکم ناپذیر این است که نیروی وارد شده به پدال توسط راننده را در زمان کوتاهی روتور های ترمز به همه‌ی چرخ ها انتقال دهد. واضح است که انجام وظیفه‌ی روغن ترمز در زمان ترمز کردن به سلامت و ایمنی این سیال بستگی دارد. اگر این روغن در بازه های تعیین شده بررسی و تعویض نشود سبب آسیب جدی به پیستون، عملکد نا مناسب لنت ها و عدم توقف خودرو در زمان عکس العمل خواهد شد.

انتخاب روغن مناسب خودروی شما به مشخصه هایی از جمله نوع سیستم ترمز و مدل خودروی بستگی دارد. در ادامه‌ی این مطلب راه های انتخاب و بررسی روغن ترمز را به شما خواهیم گفت.

 

انواع روغن ترمز

زمانی که نیاز می‌خواهید روغن ترمز را عوض کنید، با گستره‌ای از انتخاب ها رو به رو خواهید شد که انتخاب را برای شما سخت خواهد کرد. هر یک از این روغن ها با توجه به ترکیبات پایه‌ای که دارند و استاندارد های رسمی نسبت به دیگری در شرایط خاص برتری پیدا می‌کنند.

به طور کلی می‌توان گفت دو نوع روغن ترمز به بازار عرضه شده است.

نوع اول) پایه سیلیکونی 

از این روغن ترمز تنها در صورتی می‌توان استفاده کرد که سیستم ترمز ABS روی خودرو نصب نشده باشد.

نوع دوم)  پایه گلیکولی

از این نوع روغن ترمز در خودرو هایی که با سیستم ترمز ABS  دارند می‌توان استفاده کرد. بر اساس استاندارد تدوین شده توسط دپارتمان حمل و نقل (DOT)  این روغن ها طبق دمای نقطه‌ی جوشی که دارند بین 2 تا 5.1 گروه بندی می‌شوند.

وظیفه‌ی روغن ترمز خوب این است که در اثر فشرده شدن نقطه‌ی جوش آن تغییر نکرده و به گاز بدل نشود. به علاوه در دما های پایین نیز درجه گران روی (Viscosity) آن مناسب حرکت در لوله ها باشد. پس وظیفه‌ی روغن ترمز این است که در دامنه بزرگی از دمای کاری موتور کیفت خودش را حفظ کند. برای همین منظور باید طبق استاندارد آن را انتخاب کرد.

نکته! روغن ترمز در خودرو های معمولی (بدون سیستم ABS) باید تا حدودی رطوبت جذب کنند تا از خوردگی و فرسودگی زودتر از موعد سیستم جلوگیری شود.

استاندارد روغن ترمز

سازمان حمل و نقل (DOT) یک استاندارد جامع برای راهنمایی بهتر به صاحبین خودرو جهت انتخاب روغن ترمز تدوین کرده است. معیار این گروه بندی نقطه‌ی جوش این سیال است.

DOT 2 : دارای کمترین نقطه ‌جوش در حدود 190 درجه سانتی گراد است.

DOT 3 : نقطه جوش این گروه از روغن های ترمز در 205 درجه سانتی گراد است.

DOT 4 : این روغن ترمز دارای نقطه جوی بیشتر از روغن های گروه های DOT، 2 و 3 هستند. دمای آن برابر 230 درجه سانتی گراد است.

DOT 5 : یکی از ویژگی های روغن ترمز جاذب رطوبت بودن آن است که سبب افت کیفیت روغن و بازدهی سیستم ترمز می‌شود. این گروه از روغن ترمز کمترین میزان جذب رطوبت را در بالاترین نقطه‌ جوش که معادل 260 درجه سانتی گراد است، دارند. رنگ این روغن بنفش است و تنها مناسب خودرو هایی با سیستم ترمز ضد قفل (ABS) می‌باشد.

دقت شود! روغنهای گروه  DOT 5 را نمی‌توان با گروه های DOT 3 و DOT 4 ترکیب کرد.

DOT 5.1 : ویژگی ها و نحوه انجام وظیفه‌ی روغن ترمز DOT 5.1 بسیار شبیه DOT 4 می‌باشد با یک استثنا! روغن DOT 5.1 برخی از خصوصیت های DOT 5 را نیز دارا هست. به علاوه قابلیت ترکیب شدن با گروه های DOT 3  و  DOT 4 را دارند. این گروه با نام های دیگری از جمله DOT 4 پلاس و سوپر نیز شناخته می‌شود.

 

 

اگر چه استاندارد اصلی در شناخت و تعیین روغن ترمز DOT است؛ اما، در زمان تعویض روغن با نام گذاری بر اساس رنگ ها نیز رو ‌به رو خواهید شد. این نام گذاری به نوعی استاندارد غیر رسمی به شمار می‌رود. این روغن ها نیز بر اساس نقطه‌ی جوش در یکی از زیر گروه های DOT قرار می‌یرند.

• DOT 3 : رنگ زرد
• DOT 4 : رنگ آبی
•  DOT 5.1 : رنگ سبز

بررسی روغن ترمز

این که ایمنی و سلامت سرنشینان خودرو در گرو سلامت روغن ترمز است، امری غیر قابل انکار می‌باشد. در نتیجه باید به صورت دوره‌ای و پیش از هر سفری روغن ترمز را چک کنید. خودرو مدام در حال صحبت کردن با شما است؛ کافی است زبانش را بدانید. زمانی که سطح و کیفیت روغن ترمز کاهش پیدا کند، نشانه هایی در عملکرد خودرو بروز پیدا می‌کند که در ادامه به شما خواهیم گفت.

1.  اولین و راحتترین روش برای آگاه شدن از وضعیت روغن ترمز چک کردن چراغ هشدار ترمز در خودرو است. بیشتر اوقات در زمان کاهش سطح روغن و یا قرار گرفتن در شرایط نامطلوب، این چراغ روشن خواهد شد.
2. سفت شدن پدال ترمز و دیر عمل کردن آن نیز یک هشدار است. در صورت کاهش سطح روغن، کاهش کیفیت سیال و نشتی آن، فشردن پدال به سختی انجام خواهد گرفت.
3. در صورتی که خودرو دیر متوقف می‌شود و یا این که لنت ها درست نمی‌چسبند باید سطح روغن ترمز و سلامت لنت را بررسی کنید.
4. تولید صدا های ناآشنا از سمت سیستم ترمز هم می‌تواند به دلیل افت سطح روغن ترمز باشد.

 

بررسی روغن ترمز در 5 گام انجام می‌گیرد.

گام اول) در محفظه‌ی روغن ترمز را پیدا کرده و سطح روغن را ببینید. این محفظه از جنس پلاستیکی (فلزی در خودرو های قدیمی) در نزدیکی سیستم ترمز سمت راننده قرار دارد. در خودرو هایی با سیستم ترمز ضد قفل (ABS) چندین بار (25 تا 30 بار) پدال را تا ته بفشارید.

گام دوم) پیش از باز کردن در محفظه اطراف در آن را از وجود هر گونه آلودگی پاک کنید تا این ذرات وارد محفظه نشوند. در صورتی که این آلودگی به سیستم ترمز نفوذ کند، به لوله ها و حرکت پیستون آسیب هایی جدی وارد خواهد شد. به علاوه شرایط مقاومت به خوردگی و اصطکاک نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرند.

گام سوم) در محفظه را پس از آماده کردن وسایل و ابزار باز کنید تا کمترین میزان رطوبت و آلایندگی وارد سیستم گردد. توجه داشته باشید که پس از اتمام کار به سرعت در محفظه را ببندید تا مانع از اکسید شدن سیال شود.

گام چهارم) رنگ روغن ها و غلظتشان پارامتر های مهمی در سنجش کیفیتشان به شمار می‌رود. اگر رنگ روغن تیره باشد باید تعویض گردد. همچنین در صورتی که بیشتر از 4 سانتی متر از لبه‌ی نشانگر پایینتر باشد، بایستی به آن روغن اضافه کنید.

 

برای تعویض روغن ترمز در بازه های مانی یک تا دو ساله می‌توانی اقدام کنید. توجه شود که در زمان تعویض خودرو در سراشیبی و زمین نا هموار قرار نگرفته باشد. همچنین پیش از ریختن روغن تازه، با باز کردن پیچ هواگیری ترمز چرخ ها و فشار دادن پدال ترمز، روغن قدیمی را به طور کامل تخلیه کنید.

7 نکته‌ی مهم درباره‌ی روغن ترمز

انجام درست وظیفه‌ی روغن ترمز به نحوه نگهداری و انتخاب آن بستگی دارد. اگر به موقع تعویض نشود دیگر نباید انتظاری از انجام به درستی وظیفه‌ی روغن ترمز داشته باشید. همچنین اگر می‌ خواهید خودتان روغن ترمز را تعویض کنید باید ویژگی های این ماده شیمایی را بشناسید.

✔روغن ترمز سیالی شیمیایی با ماهیت سمی و خطرناک است. در صورت تماس با دست و بدنه خودرو با آب فراوان شسته شود.

✔برای حفظ محیط زیست، باقی مانده‌ی روغن را روی زمین نریزید و در ظرف دیگر جمع آوری کنید.

✔آب و رطوبت دشمن روغن ترمز هستند. پس دور از آب نگهداری شود.

✔کاربرد و ماهیت روغن ترمز های آبی و زرد با یکدیگر متفاوت است. پس به جای دیگری نباید استفاده شوند.

✔روغن ترمز به جای روغن کلاچ می‌توان استفاده شود.

✔بهترین راهنما برای شناخت نوع روغن ترمز مناسب موتور، دفترچه‌ی راهنمای خودرو است.

✔روغن ترمز پایه‌ آب را نباید به هیچ وجه استفاده کرد. چرا که خاصیت یخ زدن دارد.